Dla przedsiębiorstw, które zajmują się substancjami niebezpiecznymi, jest to najgorszy scenariusz: jeśli awaria operacyjna spowoduje niekontrolowane wydostanie się dużych ilości substancji niebezpiecznych, istnieje ryzyko poważnych konsekwencji dla ludzi i środowiska. W szczególności przypadek pożaru, w którym woda gaśnicza straży pożarnej wchodzi w kontakt z niebezpiecznymi materiałami eksploatacyjnymi, jest typowym ryzykiem, z którym operatorzy instalacji muszą się liczyć i na które muszą przedsięwziąć środki ostrożności. W dalszej części artykułu przyglądamy się typowym scenariuszom wypadków, które mogą dotknąć również Państwa firmę. Przedstawiamy przegląd obowiązków prawnych, jakie spoczywają na użytkowniku i prezentujemy odpowiednie rozwiązania w zakresie powstrzymywania produktu i wody gaśniczej.
Chociaż odpowiedzialne przedsiębiorstwa przywiązują najwyższą wagę do kwestii bezpieczeństwa i ochrony środowiska, to jednak wydarzenia związane ze szkodami z przeszłości pokazują: mimo szeroko zakrojonych środków ostrożności nigdy nie można całkowicie wykluczyć zakłóceń w pracy. Niestety wielokrotnie zdarza się, że np. zanieczyszczona woda gaśnicza z pożarów dostaje się do okolicznych wód i powoduje ogromne szkody. Konsekwencje ponosi nie tylko środowisko naturalne i populacja zwierząt, ale także pracownicy i ludzie w sąsiedztwie. Jeśli na przykład wody gruntowe zostaną dotknięte skażeniem, istnieje niekiedy ryzyko poważnego uszczerbku na zdrowiu okolicznych mieszkańców. Aby zdecydowanie ograniczyć zakres szkód w przypadku zakłóceń operacyjnych, duże znaczenie mają środki służące do produktywizacji i gaszenia retencji wodnej. Nie zapobiegają one wprawdzie samym zakłóceniom w pracy - ale skutecznie pomagają we wczesnym zatrzymaniu rozprzestrzeniania się niebezpiecznych cieczy i zapobiegają ich niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się na okoliczne tereny, glebę i zbiorniki wodne.
W ramach przygotowań do ewentualnej awarii operatorzy instalacji są zobowiązani do podjęcia środków ostrożności, aby w miarę możliwości zapobiec wydostaniu się niebezpiecznych substancji do środowiska. Jednym z podstawowych wymogów rozporządzenia o instalacjach do obsługi substancji niebezpiecznych dla wody jest to, że instalacje muszą być zaplanowane, skonstruowane i eksploatowane w taki sposób, aby w przypadku awarii operacyjnej wszelkie mieszaniny, które mogą zawierać wyciekające substancje niebezpieczne dla wody, zostały zatrzymane. Ponadto operatorzy muszą wdrożyć środki zapobiegawcze, aby skutki awarii operacyjnych były jak najmniejsze: Jeśli w przypadku awarii operacyjnej nie można wykluczyć, że z części instalacji wyciekną substancje niebezpieczne dla wody, operator musi natychmiast podjąć środki ograniczające szkody.
W związku z wyciekiem cieczy zanieczyszczających wodę przedsiębiorstwa mają z reguły do czynienia albo z dużymi wyciekami produktów z zakładów, albo ze zdarzeniami pożarowymi, w których trzeba np. zatrzymać zanieczyszczoną wodę gaśniczą. AwSV uwzględnia również to i wymaga poziomu bezpieczeństwa zgodnie z ogólnie uznanymi zasadami techniki, w szczególności dla zatrzymania np. wody gaśniczej, zraszającej i chłodzącej w przypadku zdarzeń pożarowych, jak również dla zatrzymania w rurociągach.
Przy określaniu możliwych źródeł zagrożeń należy uwzględnić w szczególności następujące przyczyny:
Operacyjne źródła zagrożeń
Środowiskowe źródła zagrożeń, np. trzęsienia ziemi lub powodzie
Ingerencje osób nieupoważnionych
Wycieki dużych ilości substancji niebezpiecznych mogą mieć różne przyczyny. Krytycznymi punktami wypadkowymi są np. rurociągi, w których transportowane są ciecze niebezpieczne dla wody. Oto kilka przykładów często identyfikowanych przyczyn wypadków:
Uszkodzenia powstałe w wyniku kolizji z pracującymi pojazdami
Niezauważone uszkodzenia korozyjne / zużycie materiału
Błędy w obsłudze
Nieprawidłowe działanie systemu sterowania procesem
Uszkodzenia spowodowane złą pogodą
Jeżeli w przypadku odpowiedniej usterki eksploatacyjnej nie można wykluczyć, że z elementów instalacji wydostaną się substancje niebezpieczne dla wody, użytkownik jest prawnie zobowiązany do podjęcia natychmiastowych działań w celu ograniczenia szkód.
Dźwig zamontowany na ciężarówce uderzył w rurociąg do załadunku toluenu. Rurociąg został uszkodzony i toluen wyciekł do gleby.
Wyciek ropy naftowej (ok. 2.100 kg) nastąpił w systemie rurociągów bez przepływu - tzw. martwe odgałęzienie - z powodu wewnętrznej korozji. Miejsce wycieku znajdowało się w rurze obiegowej zbiornika magazynowego. Natychmiast wyłączono pompę obiegową, a wyciekający produkt został w miarę możliwości podjęty za pomocą ciężarówki ssącej. Zanieczyszczony grunt został usunięty (90-100 m3) i odpowiednio zutylizowany. Wody gruntowe nie zostały zanieczyszczone przez wyciekły produkt.
Pracownik chciał odblokować zatkaną rurę pomiędzy zbiornikiem a pompą. W tym celu zamknął zawór ręczny na zbiorniku (pojemność 15 000 l) i otworzył rurociąg przed pompą. Najwyraźniej zawór ręczny nie był całkowicie zamknięty, więc po odblokowaniu rury ze zbiornika wyciekł surowy roztwór siarczanu cynku (ok. 15 % Zn). Pracownik otworzył zawór spustowy pojemnika i opróżnił go do kosza wychwytującego. Jednak część roztworu przedostała się do hali surowców przez otwartą rurę przed pompą. Pomimo zastosowanych przez firmę środków zapobiegawczych, około 500 l przedostało się przez zachodnią bramę na otwarty teren przed halą. Stamtąd poprzez zakładową instalację kanalizacyjną dostało się do 6-komorowego basenu. Wszystkie okoliczne wloty kanalizacyjne zostały natychmiast zamknięte pokrywami kanalizacyjnymi. Jeden wlot kanalizacyjny był jednak zablokowany paletą. Po stwierdzeniu tego faktu natychmiast zamknięto wylot 6-komorowej niecki w kierunku kanalizacji. Nie można wykluczyć, że ścieki zanieczyszczone Zn dostały się do kanalizacji publicznej poprzez zbiornik 6-komorowy. Przyjmuje się, że wydostało się ok. 50 l surowego roztworu.
Źródło: Państwowa Agencja Ochrony Przyrody, Środowiska i Konsumentów Nadrenii Północnej-Westfalii
Retencja wody gaśniczej odgrywa ważną rolę w ochronie wód w zakładzie. Jeśli w przypadku pożaru woda gaśnicza zostanie zanieczyszczona zanieczyszczającymi wodę materiałami produkcyjnymi, pomocniczymi lub eksploatacyjnymi, to po przedostaniu się do okolicznych zbiorników wodnych lub wsiąknięciu w ziemię może spowodować znaczne szkody następcze. To potencjalne niebezpieczeństwo jest również szczególnie dostrzegane przez ustawodawcę. Dlatego też wyraźnie zobowiązuje on operatorów urządzeń do obchodzenia się z substancjami niebezpiecznymi dla wody do podjęcia najnowocześniejszych środków w celu zatrzymania zanieczyszczonej wody gaśniczej w przypadku pożaru:
Instalacje należy planować, budować i eksploatować w taki sposób, aby substancje niebezpieczne dla wody, woda gaśnicza, zraszająca i chłodząca wydostająca się w przypadku zdarzeń pożarowych oraz powstające produkty spalania o właściwościach niebezpiecznych dla wody były zatrzymywane zgodnie z ogólnie uznanymi zasadami techniki.
Istnieją różne techniczne możliwości zapobiegania niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się wody gaśniczej powstającej podczas gaszenia pożaru lub substancji niebezpiecznych wydostających się z instalacji. Możliwe rozróżnienie pomiędzy różnymi urządzeniami i systemami powstrzymywania może być dokonane na podstawie ich funkcjonalności:
Systemy samoczynne to rozwiązania stacjonarne, w których retencja produktu lub wody gaśniczej podawana jest bez konieczności uruchamiania dodatkowych środków wyzwalających.
Rozwiązania konstrukcyjne, np. |
---|
Zbiorniki retencyjne wody gaśniczej na zewnątrz budynków, do których woda gaśnicza może spływać bez użycia pomp. |
Wykorzystanie istniejącego systemu kanalizacji sanitarnej |
Zaprojektowanie powierzchni użytkowej budynków magazynowych jako powierzchni zlewnej (poprzez zastosowanie zwyżek, progów drzwiowych, ramp i kanałów zlewnych). |
Wystarczająco zwymiarowane zbiorniki nadmiarowe wód opadowych z oczyszczalni ścieków, jeśli pozwalają na to wymiary i szybkie opróżnianie |
Szczelne dla cieczy otwarte obszary magazynowe i strefy załadunku z nachyleniem, które są zabezpieczone przed niekontrolowanym spływem w kierunku krawędzi za pomocą obwodowej podpory. |
Objętości sztauerskie w obrębie budynków (np. w piwnicy) oraz specjalne pomieszczenia do zbierania (w przypadku cieczy łatwopalnych należy zapewnić wystarczającą wentylację mechaniczną). |
Puste zbiorniki z odpowiednim systemem zasilania bez pomp |
Systemy, które nie są samoczynne, umożliwiają jedynie zatrzymanie produktu lub wody gaśniczej po podjęciu środków technicznych i/lub organizacyjnych. Rozróżnia się tu między innymi warianty stacjonarne i ruchome.
Stacjonarne systemy automatyczne, np. |
---|
Zbiorniki retencyjne wody gaśniczej, do których w razie pożaru woda gaśnicza jest przepompowywana przez automatycznie sterowane pompy. |
Automatycznie sterowane bariery wodne do gaszenia, które są uruchamiane w przypadku pożaru poprzez wykrycie parametrów pożaru, np. dymu lub ciepła, i automatycznie przechodzą do pozycji wyłączenia. |
Stacjonarne systemy uruchamiane ręcznie, np. |
---|
ręcznie uruchamiane zapory cieczowe, które są na stałe zainstalowane w swoich uchwytach i są przesuwane do pozycji zamknięcia poprzez ręczne uruchomienie, tj. za pomocą siły mięśni, zmagazynowanej energii (siła ciężaru, siła sprężyny) lub energii pomocniczej (np. elektrycznej, hydraulicznej, pneumatycznej). |
Stacjonarne bariery płynowe do stosowania ręcznego, które wkłada się ręcznie do uchwytów zainstalowanych w tym celu na stałe w miejscu stosowania. |
Systemy mobilne, np. |
---|
Ruchome bariery dla płynów, np. do napełniania wodą |
Uszczelnianie kanalizacji |
Mobilne pojemniki do zbierania odpadów (tace na wycieki, plandeki do zbierania wycieków itp.) |
Korek uszczelniający |
Informacje specjalistyczne na tej stronie zostały starannie opracowane zgodnie z naszą najlepszą wiedzą. DENIOS Sp. z o.o. nie może jednak udzielić żadnej gwarancji ani przyjąć odpowiedzialności za aktualność, kompletność i poprawność zarówno wobec czytelnika, jak i osób trzecich. Wykorzystanie informacji i treści do celów własnych lub osób trzecich odbywa się zatem na własne ryzyko użytkownika. W każdym przypadku należy przestrzegać obowiązujących lokalnie aktów prawnych.
Zadzwoń do nas lub wypełnij formularz, skontaktujemy się z Tobą najszybciej, jak to możliwe.
Wesołych Świąt! Nasz magazyn będzie zamknięty od 17 grudnia do 2 stycznia 2025 r. Dostawy zostaną wznowione 2 stycznia. Przepraszamy za niedogodności i dziękujemy za zrozumienie.